ระหว่างการเล่นเกม ผู้เล่นจะทำการควบคุมตัวละครในเกม โดยเห็นเป็นมุมมองบุคคลที่สาม (third-person perspective) ในการที่จะพูดคุย สำรวจ หรือต่อสู้กับศัตรู สิ่งที่แตกต่างกับไฟนอลแฟนตาซีภาคอื่นๆ คือ ในภาคนี้จะทำการควบคุมด้วย อนาล็อกด้านขวา และสามารถมองได้รอบถึง 360ํ ในขณะที่อยู่ในเมือง ผู้เล่นจะสามารถเห็นได้ ในมุมมองของ วาน เท่านั้น แต่ในระหว่างการต่อสู้นั้น (นอกเมือง) ผู้เล่นจะสามารถเลือกตัวละครใดมาเล่นก็ได้

ผู้เล่นสามารถที่จะสำรวจอิวาลิซ ได้ในหลายทางไม่ว่าจะเป็นการเดินเท้า ขี่โจโกโบะ นั่งเรื่อเหาะ หรือเคลื่อนย้ายในพริบตาโดยใช้ เกจคริสตัล (gate crystals) และผู้เล่นยังสามารถหาข่าว และข้อมูลประวัติเบื้องลึกของ อิวาลิซ ผ่านทางระบบการสะสมจำนวนการล่าศัตรูแต่ละชนิดโดยเฉพาะ (bestiary) ไฟนอลแฟนตาซี XII ยังได้ปรับปรุงระบบการได้มาซึ่งเงินกิล ซึ่งศัตรูส่วนมากจะดรอบของที่เรียกว่า ลูท (Loot) ออกมา แล้วเราต้องนำลูทไปขายที่ตลาดบาซาร์ (Bazaar) ก่อนจึงจะได้เงินกิลมา และเมื่อขายลูทครบเงื่อนไข จะสามารถซื้อของในราคาพิเศษ ซึ่งอาจจะเป็นสินค้าแพ็ครวมลดราคา หรือสินค้าพิเศษที่หาไม่ได้จากที่อื่นได้จากตลาดบาร์ซ่าอีกด้วย